De elektriciteitsrekening, inclusief de nettarieven, is voor grootverbruikers in Nederland flink hoger dan daarbuiten, aldus een Kamerbrief van de ministers van EZK. Is het een goed idee daarom nettarieven voor het bedrijfsleven te harmoniseren met buurlanden? Het antwoord is nee; eenzijdig harmoniseren is zinloos.
Wat is er voor stroomkosten voor de industrie geregeld in België, Duitsland en Frankrijk?
- Energie-intensieve sectoren als metaal, chemie en papier worden daar gecompenseerd voor de CO2-kosten van hun stroomverbruik.
- Ook gelden vrijstellingen van nettarieven – ten laste van andere verbruikers – en fiscale vrijstellingen.
Hoe zit het in Nederland?
- De compensatie voor CO2-kosten in de stroomprijs is hier in 2023 afgeschaft.
- De volumekorting (van max 90%) op het nettarief voor grootverbruikers met een gelijkmatig stroomverbruik is ook gestopt.
Daardoor bestaan grote verschillen in de elektriciteitsrekening voor grootverbruikers:
- In Duitsland en Vlaanderen is die resp. 52% en 41% lager dan in Nederland. Zonder de vergoeding voor CO2-kosten zouden de kosten 15% lager uitvallen.
- Met Frankrijk zijn de verschillen nog groter, doordat de Franse industrie voordelig toegang tot kernenergie en lage nettarieven heeft.
Deze verschillen tellen in sectoren waar gas- en elektriciteitskosten samen zomaar 10% van de productiewaarde uitmaken. Sommigen willen daarom grootverbruikerstarieven met buurlanden eenzijdig harmoniseren door het opnieuw invoeren van vrijstellingen. Dat is een slecht idee, want:
- Verduurzaming vereist dat maatschappelijke kosten tot uitdrukking moeten komen in prijzen voor producten. Daarbij passen de afschaffing van de indirecte CO2-kostencompensatie en van de volumekorting voor grootverbruikers.
- Kostenreflectiviteit betekent dat nettarieven alle netkosten moeten dekken. Vrijstellingen voor de industrie betekenen hogere nettarieven voor (armlastige) huishoudens. De staat heeft weinig geld om bij te springen.
Er is ook goed nieuws. Tariefstructuren worden de komende jaren aangepast om flexibel stroomgebruik goedkoper te maken. ACM heeft hier uitgangspunten voor vastgesteld. Voor het hoogspanningsnet gelden al hogere tarieven in piekuren. Ook wordt de invoering van een invoedingstarief onderzocht. Hierdoor zouden (sommige) producenten meebetalen aan het net en de kosten daarvoor doorberekenen aan afnemers in binnen- én buitenland.
Verder zal de Europese CO2-grensheffing vanaf 2026 goed uitpakken voor de Nederlandse industrie. De heffing maakt de invoer van energie-intensieve producten duurder. Zo verbetert ze de concurrentiepositie van juist de Nederlandse industrie, die veel naar EU-lidstaten exporteert.
Samen voorwaarts in Europa
Europese samenwerking is cruciaal voor duurzame energie, goede interconnecties, uitwisseling van groene waterstof en biomethaan. Om hoge energiekosten voor de industrie op te lossen, is harmonisering een goed idee, maar niet als die eenzijdig is. Dat vereist dus vooral, voor regering en Kamer, een beslissing over een heet politiek hangijzer: meer Europa.
Ministerie EZK, 2024. Kamerbrief uitkomsten onderzoek elektriciteits- en netwerkkosten industrie. 3 april 2024.
